Xà gồ là gì? Các loại xà gồ thông dụng, ưu điểm, ứng dụng và cách lắp ráp

Nếu bạn là người quan tâm tới kiến trúc và kết cấu hoặc không phải là người trong ngành xây dựng nhưng ít nhiều ở đâu đó bạn cũng bắt gặp khái niệm xà gồ. Xà gồ là một trong những hệ thống kết cấu quan trọng của căn nhà ở gần khu vực hệ kết cấu mái. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu xà gồ là gì? Chúng có công dụng như thế nào, ưu nhược điểm ra sao? Hãy cùng UTC tìm hiểu thông tin qua nội dung dưới đây của bài viết. 

Tìm hiểu khái niệm xà gồ là gì?

Xà gồ được biết đến mà một trong những cấu kiện có cấu trúc ngang của mái nhà, chúng thường có dạng máng rãnh hoặc hình W. Xà gồ đóng vai trò giúp chịu tải cho toàn bộ phần mái, vật liệu phủ như tôn hoặc ngói,… Để có thể chịu được sức nặng này thì xà gồ cần phải được kết hợp với những kèo gốc, các bức tường xây dựng cũng như như các phần dầm thép,…

Thông thường nếu chúng ta xét về cấu tạo của xà gồ thường sẽ có 2 loại thông dụng thường được sử dụng đó là xà gồ gỗ và xà gồ thép. Về xà gồ gỗ thường sẽ được sử dụng trong những kiến trúc xây dựng kiểu cổ điển, kiến trúc cổ ngày xưa. Tuy nhiên nó lại rất dễ cháy và khả năng chống mối mọt lại rất thấp. Hiện tại, với những công trình xây dựng đa phần sẽ thay thế xà gồ gỗ bằng xà gồ thép. 

Các loại xà gồ thường được sử dụng hiện nay

Hiện nay có rất nhiều các loại xà gồ khác nhau, tùy thuộc vào công trình, công năng sử dụng thì loại xà gồ nào mới là phù hợp như xà gồ gỗ, xà gồ thép, xà gồ thép C, xà gồ thép Z và xà gồ thép hộp. 

Xà gồ gỗ

Loại xà gồ này ngày nay tuy đã được ít sử dụng hơn nhưng với nhiều công trình thì bắt buộc phải có loại này, trong các thiết kế dân gian ngày xưa thì các kết cấu gỗ truyền thông thì không thể thiếu được và nó được phát triển cho tới ngày nay. 

Các dự án công trình liên quan tới các kiến trúc nhà gỗ truyền thống, các loại nhà cổ thì bắt buộc phải sử dụng xà gồ gỗ cho phần chịu tải mái trong các công trình. 

Xà gồ thép

Xà gồ thép sinh ra được coi là một sản phẩm thay thế trực tiếp cho xà gồ gỗ, với trọng lượng nhẹ, kích thước theo đúng các tiêu chuẩn và hoàn thiện về độ chính xác. Chúng có thể giãn nở và co lại trong khoảng ngưỡng cho phép khi nhiệt độ thay đổi một cách khắc nghiệt. 

Để có thể bảo vệ được cấu kiện xà gồ thép ở trong điều kiện môi trường thường sẽ sử dụng các loại sơn chống ăn mòn. Khi xà gồ được mạ kẽm kết hợp với sơn chống ăn mòn thì khả năng chống ăn mòn sẽ được tăng lên gấp đôi. 

Xà gồ thép C

Xà gồ thép C được biết đến là những thành thép C nằm ngang được sử dụng để có thể chịu tải trọng từ phần sàn mái hoặc phần vỏ bọc. Bề mặt phẳng của thanh xà gồ thép C này ở một bên đã làm cho nó trở thành một vật liệu rất được ưa chuộng để có thể ốp do việc lắp đặt dễ dàng trên các kết cấu bê tông hoặc thép. 

Xà gồ thép C với khả năng chịu lực tốt, tháo lắp, thi công vận chuyển dễ dàng. Loại xà gồ này thường được sử dụng trong những công trình xây dựng quy mô lớn như bệnh viện, nhà kho, nhà xưởng, nhà thi đấu,… và nó cũng được sử dụng trong các công trình có bước cốt nhỏ hơn 6m. 

Xà gồ thép Z

Với hình dạng của xà gồ thép Z thì cho phép chúng được chồng lên nhau tại các khớp nối. Điều này mang lại cho xà gồ thép Z khả năng chịu lực tốt hơn xà gồ C. Loại này chủ yếu được sử dụng trong các bức tường hoặc các dự án lợp mái lớn. 

Loại xà gồ này có ưu điểm là nhẹ, dễ gia công, chịu lực tốt, dễ dàng cho quá trình vận chuyển, độ bền cao và có nhiều kích thước phù hợp với nhiều loại công trình. Xà gồ thép Z thường được sử dụng cho những công trình rộng có bước cột lớn hơn 6m. 

Xà gồ thép hộp

Đây cũng là một trong những loại xà gồ được sử dụng phổ biến hiện nay, những công trình có sàn, hiên và mái che thường sử dụng loại này. Bởi vì thanh rỗng nên các đầu mũ thường sẽ được hàn vào 2 đầu của xà gồ để có thể giữ hơi ẩm bên trong tính trạng ăn mòn. Với dạng hình hộp chữ nhật loại xà gồ này sẽ mạng lại cho mái nhà chất lượng về mặt thẩm mỹ.

Những ưu điểm và ứng dụng của xà gồ

Để có thể hiểu rõ hơn về loại cấu kiện này thì chúng ta cần tìm hiểu về ưu điểm và những ứng dụng thực tế mà chúng mang lại cho các công trình xây dựng. 

Ưu điểm của xà gồ

• Xà gồ hiện nay, phần lớn được làm từ vật liệu thép và mạ hợp kim nhôm, kẽm nên xét về độ bền và tuổi thọ rất cao, độ cứng tốt. 
• Xà gồ thép không lo cháy, mối mọt hay mục nát. 
• Xà gồ thép không bị cong vẹo trong quá trình thi công xây dựng. 
• Giá thành tương đối rẻ nên rất tiết kiệm về mặt chi phí. 
• Xà gồ thép có nhiều kích thước khác nhau nên có thể sử dụng cho nhiều loại công trình. 
• Trọng lượng của xà gồ cũng nhẹ nên giúp giảm trọng lượng cho phần mái nhà. 

Những ứng dụng thực tế của xà gồ

Xà gồ với những ưu điểm đã được nói ở trên thì hiện nay xà gồ thép được ứng dụng rất nhiều vào những công trình với nhiều mục đích khác nhau: 

• Ứng dụng xà gồ thép chuyên dùng làm phần khung, đòn thép, kèo thép cho các công trình nhà kho, nhà xưởng. 
• Ứng dụng làm khung nhà, làm khung mái cho các công trình dân dụng. 
• Ngoài ra xà gồ thép còn thường được sử dụng để làm đòn tay thép trong các thiết kế nhà tiền chế, thiết kế gác đúc. 

Sự khác nhau giữa xà gồ và vì kèo

Vì kèo được biết đến cũng là một trong những thành phần cơ bản trong kết cấu mái, cùng với phần xà gồ chúng sẽ giúp truyền tải trọng mái nhà cho toàn bộ kết cấu phần mái. Chúng sẽ có nhiệm vụ truyền tải trọng tác động lên phía hệ giàn mái nằm ở phía bên dưới chúng, sau đó sẽ truyền tải trọng đến các cột và cuối cùng là truyền xuống các hệ thống phía dưới hoặc truyền xuống móng. 

Vì thế thì về cơ bản thì xà gồ và vì kèo giống như 2 cách gia cố của mái nhà. Xà gồ là phần song song với đường sườn hay cũng có thể nói là chúng chạy dọc theo phần nhịp của mái trong khi vì kèo lại vuông góc với đường sườn của giàn mái. 

Để có thể dễ dàng phân biệt 2 thành phần này của mái thì có thể nói các vì kèo sẽ được định hướng thẳng đứng theo độ dọc của mái, còn xà gồ sẽ được định hướng theo chiều hàng và giúp hỗ trợ các vật liệu lợp mái. Xà gồ có thể nằm bên trên hoặc dưới vì kèo phụ thuộc vào thiết kế, cũng như cấu trúc chịu lực của mái. 

Những lưu ý khi thiết kế xà gồ trong xây dựng

Trong xây dựng thì xà gồ đóng một vai trò hết sức quan trọng trong cấu trúc của một công trình như nhà ở, toà nhà, cầu,…Nó chịu tải trọng lớn và giúp truyền tải lực cho những thành phần khác của công trình. Dưới đây sẽ là một số lưu ý khi thiết kế xà gồ trong xây dựng. 

• Phần trọng lượng của mái: Xà gồ cần phải được thiết kế chắc chắn phù hợp với trọng lượng của các phần phía trên mái. 
• Khoảng cách thông thường giữa các xà gồ và phần xà gồ mái thường là từ 1.2 – 1.8m. 
• Phần thanh treo sẽ là bộ phận quan trọng cần phải được trang bị cho toàn bộ phần chóp của mái và phải cần bằng tương ứng phía đối diện của chóp mái. 
• Tấm lợp mái được sử dụng như một màng chắn gió kết hợp với một hệ thống giằng ngang phía bên dưới.
• Để giúp tăng độ cứng ngang và tạo sự vững chắc thì phần đòn đỉnh mái cần phải được gắn chặt lại với nhau tạo các điểm khác dọc theo chiều dài của xà gồ mái. 
• Việc lựa chọn xà gồ cần phải xem xét kỹ yêu cầu của từng loại công trình khác nhau để sử dụng sao cho phù hợp và đạt hiệu quả tốt nhất. 

Và trên đây là những lưu ý khi thiết kế xà gồ trong xây dựng mà chúng ta cần phải nắm được để có những cái nhìn tổng thể nhất. 

Các bước lắp ráp xà gồ hiệu quả

Thông thường thì việc lắp ráp xà gồ sẽ theo 4 bước sau:

• Bước 1: Tiến hành đo dây từ đầu đến cuối dọc theo các vị trí theo các vì kèo của mái nhà để có thể xác định được số lượng xà gồ sẽ cần được sử dụng. Tiếp theo đo chiều rộng và chiều cao của mái và ghi lại các thông số vừa đo được. 
• Bước 2: Ta chấm một đường phấn theo phía chiều ngang qua mái từ trên xuống dưới. Tiến hành đặt thanh đầu tiên của phần mái xuống theo đường phấn bắt đầu ở 2 góc. Cố định chốt xà gồ bằng đinh vào từng vì kèo dọc. 
• Bước 3: Tiến hành đặt xà gồ thứ 2 theo chiều ngang ngay cạnh xà gồ đầu tiên và lắp theo cách tương tự. Tiếp tục lắp xuống hàng cho đến khi hết hàng đầu tiên. 
• Bước 4: Di chuyển 2 chân xuống mái và kẻ tiếp một đường phấn ngang. Lắp hàng xà gồ thứ 2 giống như hàng xà gồ đầu tiên và cắt đoạn cuối sao cho vừa. Tiếp tục chấm đường phấn thứ 3 xuống 2 chân nữa và tiếp tục tiến hành đi xuống phần mái cho đến khi nó được phù hết xà gồ. Tiến hành kiểm tra lại xem tất cả các phần đã đóng cố định đinh chắc chắn chưa và sau đó triển khai các phần tiếp theo. 

Như vậy thì bạn cũng có thể thấy xà gồ là một trong những thành phần quan trọng trong kết cấu mái. Việc ứng dụng, sử dụng xà gồ như thế nào thì sẽ phụ thuộc phần lớn vào thiết kế mái của bạn. Vậy khái niệm xà gồ là gì? Các loại xà gồ thường dùng, ưu điểm và ứng dụng của xà gồ, những bước lắp ráp. Tất cả đều được chúng tôi giải đáp đến bạn. Mong rằng với những thông tin trên sẽ phần nào giúp ích cho bạn trong cuộc sống. Hãy thường xuyên theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm những thông tin mới liên quan tới xây dựng. Cảm ơn các bạn đã theo dõi. 

CÔNG TY TNHH CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG UNLIMITED

Địa chỉ: Roman Plaza, số 14 Tố Hữu, Đại Mỗ, Nam Từ Liêm, Hà Nội

Website: https://sanphangutc.vn/

Hotline: 0968.876.368

Email: Unlimited.utc@gmail.com